Ekshumacja ofiar z 1945 roku: współpraca polsko-ukraińska w Puźnikach

W Puźnikach, nieistniejącej wsi na zachodzie Ukrainy, trwają przygotowania do ekshumacji polskich ofiar zbrodni wołyńskiej z 1945 roku. Mimo towarzyszącej temu całkowitej blokady informacyjnej, wiadomo, że prace koncentrują się na usunięciu wierzchniej warstwy ziemi przez małą koparkę oraz oczyszczaniu terenu z drzew i korzeni, choć do tej pory nie odnaleziono żadnych szczątków. Puźniki były miejscem masakry dokonanej przez ukraińskich nacjonalistów, w której zginęło od 50 do 120 Polaków, a obecnie miejsce to porasta las, co utrudnia poszukiwania.

Ekshumacje prowadzi międzynarodowy zespół składający się z ponad 40 Polaków i Ukraińców. Stronę ukraińską reprezentuje fundacja Wołyńskie Starożytności, a stronę polską m.in. Fundacja Wolność i Demokracja oraz Instytut Pamięci Narodowej. Projekt jest finansowany przez polskie Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Kontekst historyczny tego przedsięwzięcia jest związany z trudnymi relacjami polsko-ukraińskimi, wynikającymi z różnic w pamięci o działaniach Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów i Ukraińskiej Powstańczej Armii w latach 1943-1945.

Po wprowadzeniu zakazu poszukiwań i ekshumacji polskich ofiar na Ukrainie w 2017 roku, ukraiński IPN zniósł go pod koniec 2024 roku, co przyspieszyło prace. Polska i Ukraina zgodziły się na współpracę w tych kwestiach, otwierając drogę do pozytywnej współpracy przy takich projektach. Zadeklarowano brak przeszkód dla działań polskich instytucji i podmiotów prywatnych we współpracy z ukraińskimi partnerami, co daje nadzieję na postępy w poszukiwaniach historycznych prawd.