Papież Franciszek: Ekologia i sprawiedliwość społeczna w sercu pontyfikatu

Papież Franciszek, który zmarł w poniedziałek, uczynił troskę o środowisko jednym z kluczowych tematów swojego pontyfikatu. Jego koncepcja integralnej ekologii zakłada, że ochrona przyrody musi iść w parze ze sprawiedliwością społeczną i troską o najsłabszych. W przełomowej encyklice Laudato si' z 2015 roku nakreślił wizję, w której nie ma dwóch osobnych kryzysów – środowiskowego i społecznego – lecz jeden złożony problem społeczno-środowiskowy. W Laudato si' i opublikowanej w 2023 roku adhortacji Laudate Deum, Franciszek nawoływał do pilnego odejścia od paliw kopalnych i promowania źródeł energii odnawialnej. Dla niego duchowość ekologiczna przekładała się na zmiany stylu życia, dążenie do prostoty, ograniczenie konsumpcji oraz szacunek do zasobów i rzeczy codziennego użytku. Papież podkreślał, że świadoma wstrzemięźliwość nie oznacza pogorszenia jakości życia, ale może prowadzić do jego intensyfikacji poprzez odpowiedzialne wybory, takie jak oszczędzanie wody czy kupowanie lokalnych produktów.

W 2021 roku Franciszek ogłosił Program Laudato si', siedmioletni plan transformacji struktur katolickich w duchu ekologii integralnej. Program obejmuje działania wśród parafii, diecezji, szkół, szpitali, zakonów, przedsiębiorstw i rodzin, promując rozwój zrównoważony, edukację ekologiczną i wspieranie najuboższych. Pod przewodnictwem papieża Kościół katolicki zaczął inwestować w inicjatywy ekologiczne, takie jak tworzenie ogrodów przy klasztorach, budowa paneli słonecznych czy planowanie osiągnięcia neutralności klimatycznej przez Watykan do 2050 roku. Papież Franciszek traktował ekologię jako pole współpracy między różnymi religiami. W Laudato si' zaznaczał, że Kościół nie rozstrzyga kwestii naukowych, ale zachęca do uczciwej debaty i dialogu. Współpracował między innymi z prawosławnym patriarchą Bartłomiejem I, a także z przedstawicielami islamu, judaizmu i religii azjatyckich, dążąc do wspólnego działania na rzecz ochrony środowiska jako daru Boga.